Alergia czyli nadwrażliwość na czynnik zewnętrzny ( antygen)
Wnikające do organizmu, substancje z zewnątrz , sprawiają, że układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które łączą się z tą substancją i tworzy się zespół antygen – przeciwciało. U większości ludzi obca substancja zostaje zneutralizowana przez przeciwciało i nie wywołuje reakcji chorobowych, Jeśli jednak organizm wytworzy nadmierną ilość przeciwciał dochodzi do reakcji zapalnych w postaci alergii. W organizmie człowieka we krwi wyróżnia się przeciwciała białkowe tzw. immunoglobuliny. Istnieje wiele odmian alergii, a ich rozpoznanie i leczenie jest domeną lekarza -alergologa . Proponowane tutaj zastosowania mają charakter pomocniczy.
Alergie możemy podzielić na
wziewne( uczulenie na pyłki ) ,
pokarmowe ( uczulenie na pokarm np. jajka,orzechy ,ser ) ,
alergie kontaktowe ( np. alergia na metal, perfumy, kremy, niektóre rośliny) oraz
alergie krzyżowe – połączenie alergii wziewnej z pokarmową
Alergię należy leczyć u lekarza alergologa
Wstrząs anafilaktyczny jest ostrą reakcja na dany alergen – nawet zagrażający życiu , objawy występują od 30 minut do 2 godzin .Wstrząs anafilaktyczny nie występuje często, ale może być bardzo niebezpieczny. Leczenie osób u których wystąpił wstrząs anafilaktyczny wymaga bardzo szybkiej reakcji , oceny stanu pacjenta oraz podania odpowiednich leków. Wstrząs anafilaktyczny charakteryzuje się między innymi : spadkiem ciśnienia, zaburzeniem krążenia, skurczem oskrzeli, pokrzywką . W pierwszej kolejności należy wezwać karetkę pogotowia a następnie starać się usunąć czynnik wywołujący alergię i przystąpić do udzielania pomocy.
Leki , które zwalczają wstrząs anafilaktyczny to adrenalina oraz leki glikokortykosteroidy ileki przeciwhistaminowe. Adrenalinę należy podać jak najszybciej domięśniowo w przednio- boczną część uda. Osoba, która ma świadomość takiego wstrząsu powinna przy sobie posiadać leki.
Osoba, która ma świadomość takiego wstrząsu powinna przy sobie posiadać leki przeciwalergiczne lub ampułkostrzykawki z adrenaliną.
Objawy alergii wziewnych – to stan zapalnych śluzówek nosa i zatok wywołany alergenami wziewnymi , spowodowany przeważnie przez pyłki roślin, tak zwany katar sienny.Ze strony oczu – łzawienie , obrzęk.
- starać się unikać czynnika alergizującego
- stosować regularne płukanie nosa solą fizjologiczną lub morską
- zimne okłady
- oczywiście są też leki , które może zlecić nam alergolog i leczenie alergii zależy od objawów czy są okresowa czy całoroczne .
- Nieleczony stan zapalny nosa może prowadzić do nawracających zapaleń zatok i uszu oraz astmy oskrzelowej
Jak zmniejszać objawy alergii wziewnych :
Należy wzmacniać system immunologiczny
Miedzy innymi poprzez :
-Zastosowanie diety wzmacniającej nasz organizm, która zmniejsza objawy zapalne.
Dietę należy stosować indywidualnie, po zebraniu wywiadu żywieniowego. Jeżeli nie jesteśmy uczuleni na dane produkty pokarmowe, to szczególnie należy zwrócić uwagę na zastosowanie:
– produktów zawierających kwasy omega 3 – tłuste ryby
– warzywa i owoce – jako antyoksydanty
– produkty zawierające kwercytynę – np. zielona herbata
– Zastosowanie terapii wzmacniającej np. stosowanie w okresie zimowym napoju sporządzonego z przetartego imbiru ( ok. 3 cm) i wrzątku ok. 3/4 litra – trzymać przez 15 minut , aż imbir nasiąknie i wypić na ciepło.
Zastosowania ziela doględy wielkiej ( grindelia robusta).
Zioło to jest pomocne przy astmie oskrzelowej, usuwa zalegającą flegmę
Stosowane jest doustnie w zapaleniu gardła, krtani , tchawicy i oskrzeli zwłaszcza u dzieci i osób starszych mających problem z odkrztuszaniem i zalegającym śluzem w górnych drogach oddechowych, pomocniczo w rozedmie i pylicy płuc, a także uciążliwym kaszlu gruźlików. Zioło to odczula zakończenia nerwowe w tzw. „drzewie oskrzelowym” , zwalnia akcje serca co prowadzi do łatwiejszego oddychania
Napar: zalać szklanką gotującej się wody 1 łyżkę suszonych ziół i pozostawić do zaparzenia na 10 do 15 minut. Tak sporządzoną herbatkę ziołowa należy pić trzy razy dziennie.
-olej z czarnuszki
W przypadku alergii wziewnej, warto pamiętać, że stres powoduje nasilenie objawów alergii.
Alergia pokarmowa
Alergia często przejawia się wielonarządowo.
Kliniczne objawy alergii pokarmowej dotyczą : skóry, układu oddechowego, przewodu pokarmowego, układu sercowo-naczyniowego
Objawy występujące :
- ze strony skóry -atopowe zapalenie skóry ( egzema), obrzęk naczyniowo – ruchowy
- ze strony przewodu pokarmowego : biegunka , wymioty, obrzęk i swędzenie warg oraz błony śluzowej jamy ustnej, kolka niemowlęca, zanik kosmyków jelitowych, zapalenie jelita grubego, , zapalenie przełyku
- ze strony układu oddechowego- – przewlekły nieżyt błon śluzowych nosa, kaszel, obrzęk krtani , nawracające zapalenie płuc, astma oskrzelowa
- ze strony układu sercowo -naczyniowego – zmniejszone stężenie białka w osoczu krwi, niedokrwistość, zwiększona liczba granulocytów kwasochłonnych ( eozynofili)
- zaburzenie ośrodkowego układu nerwowego ( emocjonalne) – zaburzenie snu, migrena u starszych dzieci
Rozpoznanie alergii pokarmowej ( niektóre z metod)
wywiad
dziennik dietetyczny
dieta eliminacyjna
testy skórne
test prowokacyjny
Jak zmniejszyć objawy alergii pokarmowych
Najprostszą metodą , rozpoznania alergii jest wycofanie podejrzanego produktu na okres co najmniej miesiąca, a potem wprowadzenie go ponownie od bardzo małych ilości , obserwując czy nie pojawiają się objawy alergii
Jest to tzw. test prowokacyjny. Należy uważać, aby nie doszło do wstrząsu anafilaktycznego
Po upewnieniu się , że o ten pokarm chodzi, należy wyeliminować go z pożywienia.Alergeny pokarmowe należy podzielić na pochodzenia zwierzęcego i roślinnego
Najbardziej popularne alergeny zwierzęce to :
- alergeny mleka ( najbardziej frakcja B – laktoglobulina ) Również dotyczy to artykułów spożywczych wyprodukowanych na mleku czyli należy wyeliminować żywność wytworzoną z udziałem mleka
- U pacjentów uczulonych na białko mleko wskutek reakcji krzyżowych może dojść do uczulenia po spożyciu mięsa – cielęciny , wołowiny.
- Drugim czynnikiem silnie alergizującym jest jajo, zarówno białko jak i żółtko, chociaż bardziej alergizuje białko
- Spośród mięs najbardziej alergizująca jest wieprzowina( nie polecana w pierwszym roku życia), najmniej mięso królika, indyka,jagnięcia (Jeżeli dziecko jest uczulone na skórę zwierzęcia , może też być uczulone na mięso z królika)
- alergizujące są ryby( obróbka przemysłowa zmniejsza ich działanie alergizujące np. konserwy rybne)
Spośród białek pochodzenia roślinnego można wymienić :
- mąkę pszenną
- białko soi
- Oprócz tego można wymienić takie alergeny jak : czekolada,, kakao, kurczaki, owoce cytrusowe, orzechy, grzyby, truskawki, pomidory i wiele innych
Każdy pokarm może być alergenem zależy to od predyspozycji danego człowieka
Reakcje alergiczne na pewne pokarmy mogą odnosić się nie tylko do danego pokarmu, ale również
- pozostałości pestycydów
- dodatków do żywności np. siarczyny oznaczone symbolami od E 220 do E 227
- barwinków takich jak : E102 tartrazyna, E110 żółcień pomarańczowa, E124 czerwień koszenilowa, E127 erotrozyna, E131 błękit patentowy
- produkty poddane manipulacji genetycznej ( GMO) – obecność GMO jest deklarowana na opakowaniu ( jeżeli jest wyższa niż 0,9%), jednak żadna wzmianka nie informuje o tym , czy zwierzęta były żywione paszą modyfikowaną genetycznie ( soja , kukurydza), ponieważ obecne przepisy tego nie wymagają.
Alergia jest często mylona z nietolerancją pokarmową, która jest czasami kwalifikowana jako „pseudo-alergia”i jest związana z niektórymi substancjami, takimi jak gluten , laktoza czy glutaminian sodu. Są to jednak reakcję na nadwrażliwość na tyraminę czy histaminę , które wywołują objawy zbliżone do alergicznych, ale nie niosą ze sobą potencjalnego zagrożenia wystąpienia anafilaksji
( Są to mechanizmy nieimmunologiczne)
Produkty uznane za najbogatsze w histaminę lub uwalniające histaminę to : ryby, niektóre sery (np. gouda, cheddar,edamski, ementaler)skorupiaki , pomidory, truskawki, alkohol czy czekolada. Produkty uznawane za najbogatsze w tyraminę to sery , szczególnie cheddar, śledzie, kiełbasy , salami, wyciąg z drożdży,wino
„Teoria higieny:
Częściowo wyjaśnia zwiększenie ilości zaburzeń odpornościowych powodujących liczne choroby np. astma , choroba Leśniowskiego-Crohna, cukrzyca insulinozależna .
Można to wytłumaczyć tym, że postęp technologii żywności wyeliminował liczbę zatruć pokarmowych lecz przez mniejszy kontakt z drobnoustrojami pogorszyła się stymulacja układu odpornościowego, stąd zmiana immunoregulacji i nasilenie wyżej wymienionych objawów
Teoria na przyszłość
Obecnie zastanawiano się czy „ wczesna prowokacja na kontakt z alergenami ”, mogłaby przyczynić się do zwiększenia stopnia tolerancji np. . jeśli dany produkt byłby podawany w niedużych ilościach jak szczepionka- jednak należy być w tym ostrożnym , w zależności od objawów klinicznych alergii oraz stopnia ich nasilenia , szczególnie gdy może wystąpić zagrożenie anafilaksji
Podobne nadzieje budzi również suplementacja niektórymi probiotykami.
Alergia kontaktowa – zetknięcie skóry z czynnikiem wywołującym alergię
np. kremy,perfumy, rośliny
Oczywiście – najlepiej unikać czynnika wywołującą alergie.
Usuwanie objawów
Zioła : dziewanna wielokwiatowa ( Verbascum thapsiforme)– napar z dziewanny wielokwiatowej stosuje się na wypryski alergiczne, w świerzbiączce , w stanach ropnych skóry
Napar : z kwiatów dziewanny :
1 łyżkę kwiatów dziewanny zalać 1 szklanką wody ciepłej i ogrzewać do wrzenia ( nie gotować) . Odstawić pod przykryciem na 15 minut i zastosować
Jak bardzo swędzi , to nie należy tego drapać , można spróbować masować , żeby trochę ulżyć swędzeniu np. knykciami ( kosteczki wystające po zgięciu palców dłoni)
Atopowe zapalenie skóry :
Mechanizmy powstawania atopowego zapalenia skóry nie są do końca wyjaśnione. Może to mieć zbieżność z poprawą higieny, szczególnie odnoszącą się do odżywiania i zachorowalnością na alergię tzw. teoria higieniczna alergii oprócz tego dochodzą oczywiście czynniki genetyczne i środowiskowe.
Każdy przypadek jest indywidualny i należy skonsultować go z lekarzem alergologiem.
Wspomaganie w atopii :
Niszczenie flory bakteryjnej sprzyja rozwojowi atopii. Często atopowe zapalenie skóry dotyczy dzieci .
Dzieci do 6 miesiąca najlepiej jest karmić piersią . Jeśli karmienie piersią jest niemożliwe , w przypadku ryzyka wystąpienia atopii ( co należy odróżnić od atopowego zapalenia skóry) zaleca się zastosowanie hipoalergicznego mleka modyfikowanego ( Humana HA, Bebilon HA, Bebiko HA)
Zapobieganie atopowemu zapaleniu skóry w czasie ciąży i karmienia ( jeśli obydwoje rodzice lub jedno z nich ma skłonność do alergii) to unikanie alergenów między innymi : orzechów , jajek, mleka, ryb ( jeśli istnieje skłonność do alergii na te produkty)
Jeśli chodzi o starsze dzieci to ostatnie badania wykazały , że stosowanie probiotyków u dzieci , zmniejsza częstotliwość występowania atopowego zapalenia skóry, zwłaszcza probiotyków.
Dobrze jest spożywać jogurty, kefir , kwaśne mleko – przynajmniej 3 razy dziennie, dla utrzymania lepszej równowagi flory bakteryjnej. Dobrze jest aby dziecko miało prawidłowo zbilansowaną dietę. Nie wykluczać nadmiernie produktów z jadłospisu , po wcześniejszej konsultacji z pediatrą.
Usuwanie alergenu jest uzasadnione tylko wtedy , gdy jego rola w reakcji alergicznej jest potwierdzona. Leczenie dopasowane jest do objawów. Atopii nie da się wyleczyć , można natomiast zmniejszyć jej objawy eliminując czynnik wywołujący alergię
Alergie krzyżowe Alergia krzyżowa , przeważnie dotyczy osób uczulonych na pyłki brzozy czy bylicy .Te dwa alergeny wykazują podobieństwo chemiczne z różnymi rodzajami warzyw czy owoców. Takich jak : jabłka, marchew , anyż, marchewka , seler czy papryka . Jedzenie poza sezonem tych produktów nie będzie powodowało objawów alergii, jednak jedzenie ich w czasie gdy dana roślina kwitnie, u osoby cierpiącej na alergie krzyżową może powodować objawy. Przeprowadzenie odczulania w kierunku pierwotnego alergenu ( brzoza , bylica ), spowoduje usunięcie alergenu wtórnego.